Alweer zo’n website vol met zweverigheid, new-age ideeën en spiri-talk? Alweer zo’n motivatie- en affirmatiepagina vol met goede adviezen en berichten van ‘boven’ of je onderbewuste?
En is zingeving alleen iets voor religieuze mensen?

Integendeel, zingeving in het dagelijkse moderne leven heeft niets te maken met dit alles, het is een reële wetenschap, een nieuwe filosofie die aansluit bij de behoeften van deze postmoderne tijd. Alle aspecten van ons leven zijn doordrongen met zingeving, hoe modern, materialistisch, technologisch en pragmatisch ons leven ook lijkt. 

Mensen zijn rusteloze wezens, constant alert en waakzaam op de omgeving. Die rusteloosheid is voor velen een van de oorzaken van zinloosheid. Zoveel projecten, zoveel ideeën, zoveel voornemens om een beter  leven te leiden, en toch is daar altijd dat donkere gevoel, die dreiging vanuit een onzekere toekomst, en het stille weten dat er maar één ding zeker is: het sterven.

Onzekerheid is de bron van de vele krampen en conflicten die we tegenkomen in onze dagelijkse strijd om te overleven. In vroegere tijden was dit zeker een noodzakelijkheid, deze onzekerheid was nodig voor de constante alertheid op gevaar, en vormde het verschil tussen het doden van grote beesten en het worden van hun maaltijd. Maar in onze postmoderne technocratische samenleving, waar we nog maar zelden met levensbedreigende situaties te maken krijgen, is deze onbewuste maar zeker nog sterk aanwezige focus op dreigend gevaar schijnbaar overbodig geworden. Maar wat kunnen een paar decennia van luxe, comfort en welvaart betekenen tegenover millennia waarin deze primaire gevoelens noodzakelijk waren om te kunnen overleven? Deze functie van onze menselijkheid is nog altijd diep verankerd in ons DNA, het is één van de menselijke kernkwaliteiten, waar we het later zeker nog over zullen hebben.

“De zin van het leven, is dat je er zin in hebt”, zei ooit Alexander Smit (1948-1998), een Nederlandse schrijver en leraar in oude tradities van zelfonderzoek. En dat is wellicht een van de belangrijkste vragen die men zich in deze tijd kan stellen: heb ik nog zin in dit leven? Anno 2020 leven wij, en dan vooral in de westerse wereld, op een manier die nog nooit is voorgekomen in de menselijke historie. In plaats van groepsgebonden, sociale wezens die samenwerken is individualiteit nu het hoogste goed geworden.
En het is juist die individualiteit die ons nu parten speelt, ieder voor zich is nu verantwoordelijk om van dit bestaan een succes te maken. Het ‘ikke’ heeft de hoofdrol overgenomen van het ‘wij’.

Over de definitie van succes kan urenlang geredetwist worden, maar het heeft zeker van doen met geld, macht, status, aanzien en alle dingen die we ons persoonlijk bezit noemen. De verantwoordelijkheid om ‘het te maken’ in deze samenleving is dan ook de bron van al onze ellende, stress en depressiviteit. Reeds in onze jonge jaren krijgen we het commando om succesvol te worden en de ‘beste’ te zijn, krijgen we de eerste indrukken van concurrentie, en ook de eerste kennismakingen met onze onmacht om aan al die vereisten te voldoen. Reeds op jonge leeftijd wordt van ons verwacht dat we leren wat we moeten denken, en maar zelden hoe we moeten denken. Het is slechts een enkeling die sterk genoeg is om het tot de top te halen, de rest blijft achter en ziet zich gedwongen om een soort tweederangs leven te leiden met beperkte middelen en jobs en relaties waarin weinig bevrediging en geluk te halen valt.

Een mooie kanttekening hier is dat het woord individualiteit eigenlijk verwijst naar iets onmogelijks! Het bestaat uit de samenvoeging van ‘individua’, wat Latijns is voor ondeelbaar, en ‘dualiteit’, wat een verwijzing is naar twee. Een ondeelbare tweeheid dus, een zichzelf tegensprekende uitspraak. Geen wonder dat een samenleving die op deze onmogelijkheid is gebaseerd gedoemd is tot grote moeilijkheden. Dit is dan ook een van de vele paradoxen die we tegenkomen als we het gebied van introspectie en zelfonderzoek serieus gaan nemen.